Zdjęcie: Przy biblioteczce w domu parafialnym, Sulistrowice 11.02.2024

Aby sprostać coraz to nowym wyzwaniom jakie niesie życie we współczesnym świecie uniwersytety i szkoły muszą się stale reformować (zasada „Universitatis semper reformanda”), jednak trzeba uważać, by w ferworze reform i zmian nie utracić tego, co nigdy nie powinno ulec zmianie. Co decyduje o istocie uniwersytetu i szkoły średniej? Uniwersytet ma 3 podstawowe zadania – 1. prowadzenie badań, 2. dydaktyka i 3. promowanie wartości. Jeśli się odrzuci to trzecie zadanie, to szkoła będzie kształcić jedynie biegłych specjalistów, a wiemy, że sam rozum to za mało dla człowieka. Nie wystarczy więc kształcenie umysłów – nie mniej ważne jest kształcenie charakterów i postaw etycznych młodzieży i studentów. W dawnych uniwersytetach dobrze o tym było wiadomo.

Uniwersytet nie może zadowolić się hodowaniem biegłych w swojej dyscyplinie specjalistów, uniwersytet chcąc pełnić swoje zadanie musi się stać wspólnotą ludzi poszukujących sens życia. Musi się stać „officina humanitatis” tj. „warsztatem człowieczeństwa”. W innym przypadku przyniesie ludzkości więcej szkód niż pożytku. Przed II Wojną światową Niemcy uważani byli za najbardziej wykształconych z narodów i to nie tylko w Europie ale i na Świecie. Tymczasem wszyscy pamiętamy jakich zbrodni dokonali. Naród, który wydał tylu uczonych, artystów, filozofów i noblistów doprowadził jednocześnie do wybuchu straszliwej wojny i stał się sprawcą śmierci milionów ludzi. Jak to możliwe? Stało się to możliwe dlatego, że Niemcy uwierzyli szaleńcowi i odrzucili Dekalog. Przestępca wykształcony jest dużo groźniejszy niż przestępca prymitywny. Nie wystarczy kształcić wybitnych specjalistów, trzeba kształcić dobrych, prawych i mądrych ludzi, a mądrość to synteza wiedzy, dobroci, uczciwości oraz tych wartości, które wyraża Ewangelia. Nastawienia na praktyczną użyteczność w uprawianiu nauki nie można lekceważyć, ponieważ jest ona bardzo ważna, jednak ciągle trzeba pamiętać o tym, że to właśnie wykształcenie teoretyczne, zwłaszcza humanistyczne daje człowiekowi intelektualną i etyczną suwerenność w stosunku do wszelkich nacisków i manipulacji, jakim przez różne siły poddawany jest współczesny człowiek.

Gdy Platona zapytano niegdyś: „Dlaczego Grecy przewyższają barbarzyńców?” – odpowiedział: „Ponieważ barbarzyńcy podporządkowują naukę temu, co praktycznie użyteczne”. Powołaniem uniwersytetów jest więc kształcenie światłej, inteligentnej i prawej etycznie inteligencji, a nie barbarzyńców. Uświadomienie sobie tego jest dziś niezwykle istotne, ponieważ zagrożenie barbarzyństwem jest wciąż aktualne, być może nawet bardziej niż kiedykolwiek. O ile bowiem nie ma wątpliwości, że w dziejach ludzkości istnieje liniowy postęp cywilizacyjny i naukowy, to w żadnym wypadku nie można tego odnieść do historii moralności. Niektórzy sprowadzają edukację do rozwoju intelektualnego młodego człowieka, tymczasem wykształcenie człowieka bez moralności może być groźniejsze niż nie wykształcenie go wcale.